Διατροφή χωρίς γλουτένη. Πρόκειται για μια σχετική νέα φρενίτιδα στον «Κόσμο της Δίαιτας» και υπόσχεται απώλεια βάρους σε όσους την ασπαστούν και γίνουν πιστοί οπαδοί της. Η φιλοσοφία της δίαιτας αυτής απλή, αποκλείει όλα τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη από τη διατροφή.
Η γλουτένη είναι μια πρωτεϊνική ουσία που βρίσκεται σε ορισμένα δημητριακά, όπως το σιτάρι, η βρώμη, το κριθάρι, η σίκαλη και το καμούτ. Η γλουτένη έχει πολύ μικρή διατροφική αξία. Στην πραγματικότητα, η βασική λειτουργία αυτής της πρωτεΐνης είναι να ενεργεί ως συζευκτικός παράγοντας, δηλαδή, να προκαλεί τη συνένωση του αλεύρου, που καθιστά δυνατό το ψήσιμο του ψωμιού. Λόγω αυτής της ικανότητας του χρησιμοποιείται και ως πρόσθετο σε πολλά ακόμη τρόφιμα.
Αποκλείοντας λοιπόν κανείς όλα τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη (συχνά πρόκειται για υψηλής θερμιδικής αξίας τρόφιμα, όπως αρτοπαρασκευάσματα, μπισκότα κλπ.) επιφέρει μείωση του σωματικού του βάρους, κάτι που όμως δεν αποδίδεται στον αποκλεισμό της γλουτένης από την καθημερινή διατροφή, αλλά στη μείωση της ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης λόγω του αποκλεισμού θερμιδογόνων τροφίμων.
Όπως γίνεται λοιπόν ευκόλως αντιληπτό, σε ένα άτομο που είναι υγιές και δεν πάσχει από νοσήματα που σχετίζονται με την γλουτένη (κοιλιοκάκη), δεν υπάρχει κανένα όφελος από το να ακολουθήσει διατροφή χωρίς γλουτένη, η οποία είναι αρκετά περιοριστική, απαιτεί αρκετές αλλαγές στον τρόπο επιλογής και διαχείρισης των τροφίμων και συχνά επιβάλλει την προσθήκη ειδικών τροφίμων για την συμπλήρωση ενός πλήρους διαιτολογίου.
Τα ειδικά τρόφιμα είναι ακόμη ένας λόγος που η δίαιτα αυτή έχει προωθηθεί πολύ και έχει γίνει τόσο διάσημη, καθώς όλοι όσοι ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη, θα στραφούν στα ειδικά προϊόντα χωρίς γλουτένη. Κατά συνέπεια, αυξάνεται κατά πολύ το κέρδος των εταιριών που παράγουν τα εν λόγω προϊόντα, επεκτείνοντας έτσι το πελατολόγιο τους από τον περιορισμένο μόνο αριθμό ατόμων με νοσήματα που σχετίζονται με την γλουτένη (ο επιπολασμός της κοιλιοκάκης σε χώρες με πληθυσμό ευρωπαϊκής καταγωγής είναι 1:100), στον καθένα, που απλά θέλει να χάσει βάρος.
Όταν όμως μιλάμε για άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη, η διατροφή χωρίς γλουτένη είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη. Η κοιλιοκάκη είναι μία μόνιμη διατροφική δυσανεξία στη γλουτένη. Σε ένα άτομο οποιασδήποτε ηλικίας με γενετική προδιάθεση, η πρόσληψη ακόμη και ελάχιστης ποσότητας τροφής που περιέχει γλουτένη, ενεργοποιεί μια ανοσοαντίδραση στο λεπτό έντερο, που προκαλεί χρόνια φλεγμονή. Αυτό στη συνέχεια προκαλεί την τελική εξαφάνιση των εντερικών λαχνών. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται από φάσμα συμπτωμάτων που διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Σε ένα υγιές άτομο, το εντερικό τοίχωμα καλύπτεται με λάχνες και μικρολάχνες, η λειτουργία των οποίων είναι να αυξάνουν την επιφάνεια του εντέρου, για να βοηθούν την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών. Στην κοιλιοκάκη, ωστόσο, οι λάχνες αυτές μειώνονται σημαντικά και καταστρέφεται ο βλεννογόνος του εντέρου. Εξαιτίας της μείωσης της επιφάνειας, αναστέλλεται η απορρόφηση θρεπτικών ουσιών όπως πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, με αποτέλεσμα τον υποσιτισμό και την απώλεια της λειτουργίας του εντέρου.
Τα πλεονεκτήματα μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη σε πάσχοντα άτομα είναι πολλαπλά. Το έντερο επανέρχεται στη φυσιολογική κατάσταση, τα θρεπτικά στοιχεία απορροφώνται και αξιοποιούνται από τον οργανισμό, ανακτάται το χαμένο βάρος, αποκαθίσταται η ψυχική και σωματική ευεξία. Η έναρξη της δίαιτας σχετίζεται με την εξαφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων, την ομαλοποίηση των εξετάσεων αντισωμάτων και την αποκατάσταση της φυσιολογικής δομής της εντερικής επένδυσης.
Συμπεραίνοντας λοιπόν, ναι στη διατροφή χωρίς γλουτένη σε άτομα που θα απολαύσουν πλεονεκτήματα από τον αποκλεισμό αυτής. Για όλους τους υπόλοιπους που στοχεύουν στην απώλεια βάρους, η πρότασή μου είναι ισορροπημένη διατροφή και καθημερινή φυσική δραστηριότητα.
Θα μου πεις, αυτό το ήξερες και εσύ που δεν είσαι Διαιτολόγος. Αλήθεια όμως, προσπάθησες να το εφαρμόσεις και να δεις τι αποτελέσματα θα σου προσφέρει πριν στραφείς σε κάθε νέα μόδα που υπόσχεται θαύματα;
Άννα Η. Ματσαγγούρα
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος