Την πολύπλοκη σχέση μόδας και φύσης τα τελευταία 400 χρόνια, το πώς η μόδα έχει μιμηθεί, έχει εμπνευστεί και έχει λεηλατήσει τη φύση από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα, εξερευνά η νέα έκθεση «Fashioned from Nature» που διοργανώνεται στο Μουσείο Victoria & Albert, στο Λονδίνο.
«Η έκθεση εξυμνεί το πώς η μόδα θυμίζει τη φύση» δήλωσε στο BBC Culture η επιμελήτρια της έκθεσης Edwina Ehrman. «Είναι επίσης μία έκθεση για την ανθρώπινη σχέση με τη φύση. Αγαπάμε τη φύση και συχνά επιλέγουμε τη μόδα που μας τη θυμίζει, αλλά πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση στην πραγματικότητα της αρκετά στρεβλής σχέσης της μόδας με τη φύση. Η μόδα εμπνέεται από αυτήν, αλλά εκμεταλλεύεται αμείλικτα τους πόρους της – νερό, πρώτες ύλες και ενέργεια, συχνά με τρομακτικές συνέπειες» τόνισε.
Κάποια από τα εκθέματα διερευνούν τη χρήση προϊόντων από απειλούμενα πλάσματα, όπως το ελεφαντόδοντο, το κέλυφος της χελώνας, τη μαργαριτόριζα και τη μπαλένα. Υπάρχουν μερικά παιχνιδιάρικα, λαμπερά εκθέματα: ένα ανδρικό μεταξωτό γιλέκο του 1780 με κεντημένες μαϊμούδες, ένα φόρεμα του Jean Paul Gaultier με print λεοπάρδαλης, ένα δαντελωτό μαντήλι με μοτίβα φτέρης, ενδύματα και εικονογραφήσεις μόδας από τον 19ο αιώνα με σχέδια φύκια και κοχύλια.
Το τμήμα της έκθεσης που εκτείνεται από το 1600 έως το 1900, επικεντρώνεται κυρίως στη Βρετανία, όταν ο ιμπεριαλισμός και η επέκταση του εμπορίου έφεραν νέα, εξωτικά στοιχεία στις βρετανικές ντουλάπες και οι δημογραφικές αλλαγές οδήγησαν στην αύξηση της παραγωγής. Ένα φόρεμα από τη δεκαετία του 1760 που φτιάχτηκε από πολύτιμα μέταλλα από το Περού, βαφές από την Καραϊβική, γούνες από τη Βόρεια Αμερική και τη Ρωσία και μετάξι από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, υπενθυμίζουν τι η μόδα ήταν, ακόμα και τότε, παγκόσμια.
Τα μεταγενέστερα χρόνια, ο 20ος αιώνας και τα έτη που ακολουθούν δείχνουν τις αυξανόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της βιομηχανίας της μόδας και τη μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της ζημίας που συντελείται. Ενώ εισήχθησαν συναρπαστικά τεχνητά υφάσματα, πολλά από αυτά κατασκευάστηκαν από τοξικά υλικά, πετρέλαιο και με τη χρήση επιβλαβών παρασιτοκτόνων.
Οι σχεδιαστές μόδας άρχισαν να υπογραμμίζουν τις περιβαλλοντικές ανησυχίες τους – στην επίδειξη μόδας Άνοιξη/Καλοκαίρι 2010 του Alexander McQueen παρουσιάστηκε η συλλογή Plato’s Atlantis εμπνευσμένη από την αμφίβια ζωή με σαφή αναφορά στο λιώσιμο των πάγων.
Το τελευταίο τμήμα της έκθεσης εξετάζει το μέλλον, με μια σειρά προτάσεων για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Μερικοί δείχνουν ενδιαφέρον για παραδοσιακές ιδέες (ύλες όπως το λινάρι και η κάνναβη και την αισθητική της επιδιόρθωσης) ενώ άλλοι προτείνουν πιο καινοτόμες λύσεις (υλικά που αυτοϋφαίνονται και βιοδιασπώμενα ρούχα).
Υπάρχουν ενδύματα που σχεδιάστηκαν από τη Stella McCartney από Microsilk μια νέα συνθετική ίνα που αναπτύχθηκε από τη Bolt Threads και προσομοιάζει το μετάξι της αράχνης, μια τσάντα κατασκευασμένη από ίνες κυτταρίνης που προέρχονται από τα φύλλα ανανά, ευρεσιτεχνία της Pinatex και ένα σύνολο Ferragamo από την Orange Fiber, μια νέα ίνα που κατασκευάστηκε στη Σικελία από τα απορρίμματα (τον φλοιό και τα κουκούτσια) εσπεριδοειδών. Επίσης παρουσιάζεται το εκπληκτικό φόρεμα που κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια, σχεδιασμένο από τον Calvin Klein, το οποίο φόρεσε η Emma Watson στο Met Gala του 2016.
Το μήνυμα της έκθεσης είναι τελικά αισιόδοξο. Δείχνει το πώς η μόδα έχει εμπνευστεί από την ομορφιά της φύσης, αφήνοντας ταυτόχρονα την καταστροφή στο πέρασμά της, η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε καινοτόμες προσπάθειες για βιωσιμότητα. Και δεν λέει ότι η βιωσιμότητα πρέπει να είναι πολύτιμη και ότι όλα πρέπει να είναι καφέ. Η μόδα έχει βλάψει το περιβάλλον. Πρέπει να το αλλάξουμε και να ενσωματώσουμε τη βιωσιμότητα στον σχεδιασμό μόδας έτσι ώστε να γίνει ο κανόνας. Ζούμε σε μια συναρπαστική εποχή, στην οποία άνθρωποι από διάφορους επιστημονικούς κλάδους συναντιούνται για να βρουν λύσεις, ώστε να συμβιώσουμε με τη φύση με πιο ισορροπημένο τρόπο και με μεγαλύτερο σεβασμό.
Η έκθεση «Fashioned from Nature» στο Μουσείο V&A, στο Λονδίνο θα διαρκέσει έως τις 27 Ιανουαρίου 2019.